Flotylla Dnieprzańska w walkach na Bugu i Narwii

Flotylla Dnieprzańska - działania na Bugo - Narwi

- przyczółek serocki - 1944

Historia Radzieckiej Flotylli Dnieprzańskiej sięga lat trzydziestych XX wieku - 1931 (sformowana) oraz 1943 roku, kiedy została kolejny raz reaktywowana. Składała się m.in. z kutrów patrolowych, opancerzonych, rakietowych, przeciwlotniczych, półgliserów. Flotylla musiała przeprawić się m.in. przez trudne ukształtowanie koryta rzeki Bug (liczne płycizny, mielizny).

Hydrografowie przed wpłynięciem jednostek pływających na rzeki: Narew oraz Bug sprawdzali również ich poziom, czy będzie możliwość wpłynięcia załogi tychże statków. Pomiarów rzeki dokonywał porucznik Sigin, pod ostrzałem m.in. karabinów maszynowych żołnierzy niemieckich. Następnie przedstawił wyniki pomiarowe (wywiad zwiadowczy), które pozwoliły wybranym jednostkom o określonym zanurzeniu wpłynąć na rzekę. Były to pancerne łodzie (o numerach nr 36 i 37) tzw. „maluszki”. Były częścią dawnej Flotylli Pińskiej. Uzbrojone były m.in. w broń maszynową (DShK - broń ta wykorzystywana była w czasie II Wojny Światowej; umieszczana była m.in. na pojazdach opancerzonych lub statywach). W rejonie Serocka kapitan Prochorow kierował okrętami. Następnie wojska radzieckie miały kierować się na Zegrze. Tam właśnie walczyła 65. Armia pod koniec października 1944 roku (s. 237 - Anna i Marian Kurtyczowie, "Zegrze - Wola Kiełpińska. Dzieje parafii i okolic", Wola Kiełpińska 2001). W tym kierunku udały się łodzie moździerzowe, pancerne, wsparte statkami oraz pułkiem strzelców. Dalej kierowali się na Komornicę (walki trwały 3 dni), Izbicę oraz fort w Dębem (Gmina Serock). W wyniku zamarznięcia wody (zima) statki radzieckie pozostawały w rozlewiskach Bugu.

W Serocku stacjonował również 65. Związek Operacyjny Armii Czerwonej pod dowództwem gen. Batowa. Zacięte walki tego Związku Operacyjnego z Niemcami trwały do 25.10.1944 roku (zdobycie przyczółka Serockiego). Potwierdzeniem tego faktu jest opinia dowódcy 108. Dywizji Strzelców Armii Czerwonej, mówiąca o trudności walk w przyczółku (książka "Byłem dowódcą oficerskiej kompanii karnej Armii Czerwonej" - s.122). Zniszczenia dokonane w wyniku walk w tym okresie w Serocku były spore - dotyczy to miasta, kościoła (s.5, 6 "Serock i jego mieszkańcy w starej fotografii, Sławomir Jakubczak, drugie wydanie zmienione, Serock 2009). Opis walk Rosjan z Niemcami w rejonie Pułtuska - Serocka (wrzesień/październik 1944) opisany jest również w książce: "Byłem dowódcą oficerskiej kompanii karnej Armii Czerwonej"⁷. Wojska radzieckie pozostawały jeszcze w linii obronnej do stycznia 1945 roku^{4, 5}. Niemcy mieli w przyczółku kilka linii obronnych (okopy), których bronli stosując m.in. ostrzał artyleryjski. Inna osoba, dowódca 2. Frontu Białoruskiego, marszałek Związku Radzieckiego jest związana z działania operacyjnymi na przyczółku: Różan oraz Serock^6.  Właśnie z przyczółka pod Serockiem w połowie stycznia 1945 roku wyruszyło jedno ze zgrupowań 2. Frontu Białoruskiego, który kierował się z tego rejonu, na Nasielsk, Płońsk, Bielsk oraz Bydgoszcz (książka Szaflika).

Ciężkie walki odbywały się na przyczółku serockim z udziałem radzieckiej Flotylli, jesienią 1944 roku. Pod Serockiem (w rejonie Serocka) w walkach brały udział m.in. kutry tzw. "Maluszki" oraz kutry typu 1125 (dł. około 23 metrów), które miały możliwość szybkiego ostrzału przeciwnika z luf. Toczyły bój m.in. na rzekach Wołgi, Prypeci, czy Odry.

Czasowa baza Flotylli znajdowała się w Serocku oraz Zegrzu.

Źródło:

1. Rocznik Legionowski IV (2011), "Flotylla Dnieprzańska - działania na Bugo - Narwi 1944 - 1945" - autor Adam Rafał Kaczyński.
2. Strona internetowa: dostęp 12.02.2020, http://www.moremhod.info, s.48, 49, 50, 51, 52.
3. https://www.nationalmuseum.af.mil/Visit/Museum-Exhibits/Fact-Sheets/Display/Article/196038/dshk-193846-heavy-machine-gun/.
4. Szczepkowki, Mikołaj J. – „W marszu i w boju”, Paweł Batow, Warszawa 1963: [recenzja], Rocznik Mazowiecki 2, 395-396, 1969 rok, dostęp http://mazowsze.hist.pl.
5. Rozdział 7 "W obronie Narwi" s. 136, wzmianka o 65 Armii Radzieckiej oraz Gen. Batowie. Książka "Byłem dowódcą oficerskiej kompanii karnej Armii Czerwonej", Aleksander W. Pylcyn, przełożył Przemysław Pyś, W-wa BELLONA, 2009.
6. op.cit., s.143 - Wzmianka o Rokossowskim.
7. op.cit., s. 108, 109 - walki o przyczółek w rejonie Pułtusk/Serock, wzmianka o Serocku - s.110; wzmianka o wiosce, w której zatrzymali się żołnierze radzieccy, niedaleko Serocka - op.cit. s. 120.
8. Historia Polski 1939 - 1947, Józef Ryszard Szaflik,  Warszawa 1987, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, s.150.
9. "Serock i jego mieszkańcy w starej fotografii", Sławomir Jakubczak, drugie wydanie zmienione, Serock 2009, s.5-6.
10. "Zegrze - Wola Kiełpińska. Dzieje parafii i okolic", Anna i Marian Kurtyczowie, Wola Kiełpińska 2001.