Mała architektura – kapliczki - Gmina Serock

2019-04-08

Na terenie Gminy Serock jest wiele interesujących kapliczek, które związane są m.in. z ważnymi postaciami, które zamieszkiwały okoliczne tereny i innymi ważnymi wydarzeniami z historii Polski, które wpisały się na trwałe w te miejsca. Są świadectwem historii tych niezwykle ważnych wydarzeń.

Kojarzone są ze Świętami religijnymi - nabożeństwa odprawiane ku czci Matki Bożej tzw. „majówki”, które gromadzą okoliczną ludność przy modlitwie, uroczystych pieśniach, hymnach związanych z kultem Maryi Panny w miesiącu Maju.

Pierwszą kapliczkę przydrożną położoną na terenie Serocka mijamy przy ul. Nasielskiej (poświęcona w 1959 roku przez ks. Ostaszewskiego, na niej wyryty rok budowy 1957 roku; kapliczka przedstawia wizerunek Matki Pokoju (obrazek); skrzyżowanie ulic: Nasielskiej (Serock) i ul. Moczydło). Jadąc z kierunku Serocka znajdziemy ją obok kończącego się fragmentu lasu oraz przystanku autobusowego (pierwsze skrzyżowanie – droga asfaltowa przed taflą Jeziora Chojno).

Do niej prowadzi żółty szlak Serocki o długości ponad 35,5 km o randze lokalnej, którego początek szlaku znajduje się na rynku miejskim w Serocku, dalej prowadzi obok kościoła parafialnego w Serocku. Zmienimy nieco szlak tej trasy, by sprawnie i szybko zwiedzić wybrane miejsca kultu religijnego. Może to być wycieczka rowerowa (kilkugodzinna), lub piesza rozłożona na etapy (dni).

Niektóre z kapliczek są mniejsze, inne bardziej okazałe (kapliczki zabytkowe). Są dostępne dla turystów, tylko część stoi na posesjach, działkach właścicieli. Większość w pobliżu dróg krajowych (kapliczki przydrożne), gdzie jest większy ruch kołowy samochodów oraz lokalnych drogach.

Na wprost pierwszej kapliczki - ul. Moczydło znajdziemy dwie inne: pierwsza położona po lewej stronie drogi, druga nieco dalej po prawej stronie (ul. Moczydło, obok ulicy Pod Lasem). Obok drugiej kapliczki wytyczony jest żółty szlak rowerowy (tereny leśne). Znajduje się ona na posesji, działce prywatnej.

Kapliczki powstawały z myślą o różnych intencjach: upamiętnienie Powstania Styczniowego (kapliczka w Dębinkach, Gmina Serock), ważnej osoby związanej z społecznością lokalną - dwór w Wierzbicy (kapliczka z 1863 na skraju majątku gen. Małachowskiego w Wierzbicy), czy oddanie czci, kultu osobom Świętym. Zwiedzane kapliczki różnią się rozmiarem, materiałem budulcowym z jakiego zostały wykonane (betonowe, kamienne, krzyże wykonane z żeliwa). Kształt kapliczki również ma znaczenie: kapliczki kubaturowe tzw. domki z zadaszeniem, do których można swobodnie wejść. Bardzo oryginalny pomysł. Inne zawieszone na drzewach (małe skrzyneczki z otworem, gdzie znajdują się elementy religijne - świątki, ryngrafy – medaliony).

Kolejna kapliczka jest usytuowana na wysokości Jeziora Chojno, w Dębinkach po lewej stronie (strome wzniesienie – droga asfaltowa). Jest ona jedną z starszych kapliczek na terenie Gminy Serock, pochodzi z 1881 roku. Jest znacznych rozmiarów. Elewacja zewnętrzna barwy białej. Na niej wyryty napis (POD TWOJĄ OBRONĘ UCIEKAMY SIĘ 1881 R.). Została wybudowana przez okolicznych mieszkańców.

W Karolinie (Gmina Serock), przy drodze krajowej nr 62 stoi kapliczka z napisem („BOŻE DOPOMÓŻ NAM 1890 R."). Na froncie kapliczki wisi wizerunek Matki Bożej.

W Święcienicy (Gmina Serock) na drodze wojewódzkiej nr 622 stoi kapliczka w formie domku, przykryta dachem – kapliczka domkowa, kubaturowa bez drzwi (wejścia). W środku mieści się postać – figura Matki Bożej. Kapliczka posiada pokrycie zewnętrzne. Dalej droga prowadzi do Zabłocia. Tam znajduje się jedna kapliczka zabytkowa (naprzeciwko tablica – Nadleśnictwo Jabłonnna; tablica kierunkowa na Stanisławowo). Kapliczka stoi w pięknym otoczeniu lasów, pośród wysokich drzew. Posiada również drewniane ogrodzenie (płotek) oraz ławeczki.
Nieco dalej (na tej samej drodze) przy posesji stoi mała kapliczka granitowo - drewniana (wizerunek Matki Bożej).

Droga prowadząca na Stanisławowo (droga lokalna asfaltowa) doprowadzi nas do następnej kapliczki zlokalizowanej na rogu skrzyżowania ulic (Zabłocie). Przedstawia obraz z wizerunkiem Matki Bożej („WITAJ MATKO i KRÓLOWA NASZA"). Następną kapliczkę przydrożną odnajdziemy na czarnym szlaku rowerowym (Guty) – trasa Pułtuska (długość 18,5 km). Widać z tego miejsca okoliczne Lasy Serockie oraz Rezerwat Zegrze. Szlak ten rozpoczyna się w Dębem, a kończy w Zabłociu.

Mijamy kapliczkę w Stanisławowie (po prawej stronie drogi), Ludwinowie Dębskim (droga wojewódzka nr 632), aż docieramy do ronda w Dębem. Na rondzie jedziemy prosto. Skręcamy na pierwszym skrzyżowaniu w prawo (droga asfaltowa). Kierując się drogą do przychodni lekarskiej w Dębem miniemy jedną kapliczkę. Druga stoi obok przystanku oraz wspomnianej przychodni (wzniesiona w roku 1939, kapliczkę otaczają tuje oraz sadzonki kwiatów; ogrodzona metalowym płotem; przedstawia wizerunek Matki Bożej Niepokalanej z Częstochowy). W Dębem stoi również inna kapliczka wykonana z solidnego budulca, obok Zapory Wodnej. Kamienny postument, na którym stoi Matka Boża z metalową aureolą. W Izbicy, Jachrance, Skubiance są kolejne kapliczki. Jedna zlokalizowana obok ulicy Kubusia Puchatka w Skubiance przykuwa uwagę - jest nowa, schowana w otulinie drzew. Kierujemy się ul. Zegrzyńską do skrzyżowania z sygnalizacją świetlną (obwodnica Serocka; kierunek Serock). Skręcamy na pierwszym skrzyżowaniu w prawo (kierunek Jadwisin; zjazd z obwodnicy; wąska droga asfaltowa). Na skrzyżowaniu ulic J. Szaniawskiego z Dworkową stoi figurka Św. Stanisława Kostki, który trzyma w rękach Dzieciątko Jezus. Do tego miejsca możemy dotrzeć ul. Akacjową, obok Obserwatorium Astronomicznego Borowa Góra w Jadwisinie, następnie przejeżdzamy obok placu zabaw (zlokalizowany po lewej stronie), ul. Konwaliową, aż do Dworkowej. Figurka jest położona przy ul. Szaniawskiego - stroma droga gruntowa, która prowadzi do Wąwozu Szaniawskiego (po drodze mijamy piękne pomniki przyrody - dęby szypułkowe, głaz narzutowy). Figura w 2005 roku została poddana renowacji, wykonana z naturalnego piaskowca. Rzeźbę wykonał znany austriacki rzeźbiarz - twórca płaskorzeźb, pomników - Ludwik Kauffmann tworzący w I poł. XIX wieku. Na postumencie widnieje widoczna na "pierwszy rzut oka" inskrypcja wspominająca papieża Piusa IX.

Rzeka Bug - Nowa Kania

Za rzeką Narew, za mostem w Wierzbicy również jest kilka starych, zabytkowych kapliczek. Jedna usytuowana jest w Nowej Wsi (za boiskiem wielofunkcyjnym - Gmina Serock, po prawej stronie drogi). Dalej poruszamy się niebieskim szlakiem rowerowym (szlak wschodni o długości 17 km), przez tereny leśne - ul. Popowska, Bindugi. W Kani Polskiej przy skrzyżowaniu dróg: Bindugi i Świerkowej, w otoczeniu pięknego krajobrazu - rzeki Bug oraz okolicznej przyrody budzącej się do życia (ptaków, roślinności) możemy dostrzec kapliczkę przydrożną z końca II poł. XIX wieku (1889 r.). Wcześniej mamy okazję przyjrzeć się dokładnie kapliczce przy ul. Popowskiej (z 1914 r. - Kania Polska). Została ufundowana przez rodzinę Podgórskich ze wsi Bindugi (fundator kapliczki - Władysław Podgórski).

Wracając drogą powrotną przez Nową Wieś, Łachę i most w Wierzbicy dotrzemy do jednej z najstarszych kapliczek w Gminie. Koniec wycieczki zwieńczy najstarsza zabytkowa kapliczka, z 1863 roku. Murowana, czworoboczna, w otoczeniu lip (po prawej stronie ronda). Przypomina ona o wydarzeniach z czasów Powstania Styczniowego. Kapliczka wotywna przypomina również o innej postaci: gen. Kazimierzu Małachowskim, który był właścicielem Wierzbicy oraz wsławił się w walkach m.in. w czasie Powstania Kościuszkowskiego. Kilkaset metrów dalej znajdziemy kolejną kapliczkę, położoną na łuku drogi za barierą energochłonną (wjazd na osiedle domków jednorodzinnych w Wierzbicy).

Jest również wiele innych ciekawych kapliczek zalokalizowanych na terenie Gminy Serock, których nie sposób omówić teraz, a które są niezmiernie ciekawe. Zachęcam do odwiedzania tych miejsc, które związane są z naszą tradycją, kulturą, czy obrzędami religijnymi.

Jachranka Izbica Jachranka